Νεοελληνική Γλώσσα (ΓΠ)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (Γενικής Παιδείας)

Στη διδακτέα-εξεταστέα ύλη του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου περιλαμβάνεται η ύλη των σχολικών εγχειριδίων:

1. εκτός από τα εξής:

• Η ενότητα: Η πειθώ στο δικανικό λόγο

• Η ενότητα: Η Ιστορία του δοκιμίου

• To κεφάλαιο: Ερευνητική Εργασία

Στόχος της αξιολόγησης του μαθητή στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας είναι γενικότερα η συνολική αποτίμηση των γλωσσικών του δεξιοτήτων (ως πομπού και ως δέκτη).

Συγκεκριμένα:

Ι. ΔΙΑΒΑΖΩ / ΚΑΤΑΝΟΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ

1. Ο μαθητήςαπαντά γραπτά σε ερωτήσεις που αφορούν ένα κείμενο.

α) Όσον αφορά το περιεχόμενο ενός κειμένου, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση να κατανοεί το περιεχόμενο του κειμένου, και συγκεκριμένα :

• να διακρίνει:
• τους τρόπουςπειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη, επίκληση στο ήθος, επίκληση στην αυθεντία)
• τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια κ.ά.)
• το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική-επαγωγική) μιας παραγράφου ή ενός κειμένου
• να διακρίνει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς:
• στη διαφήμιση
• στον πολιτικό λόγο
• στον επιστημονικό λόγο
• να αξιολογεί τα μέσα πειθούς, και συγκεκριμένα:
• να ελέγχει την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητα ενός επιχειρήματος
• να ελέγχει την αξιοπιστία των τεκμηρίων
• να διακρίνει την πειθώ από την προπαγάνδα
• να διακρίνει το είδος τουδοκιμίου, με βάση:
• την οργάνωση / δομή (συνειρμική-λογική)
• το σκοπό (απόδειξη μιας θέσης - ελεύθερος στοχασμός)
• την οπτική (υποκειμενική-αντικειμενική)
• τη γλώσσα του (ποιητική, αναφορική λειτουργία) κ.ά.
• να αναγνωρίζει ορισμένα χαρακτηριστικά του δοκιμίου, όπως είναι ο υποκειμενισμός, ο αντιδιδακτισμός, ο κοινωνικός χαρακτήρας, ο εξομολογητικός τόνος κ.ά.
• να διακρίνει το δοκίμιο από άλλα συγγενή είδη του λόγου, όπως τοάρθρο και την επιφυλλίδα
• να εντοπίζει σε ένα κείμενο (δοκίμιο/άρθρο /επιφυλλίδα κ.ά.):
• το θέμα
• την άποψη του συγγραφέα
• τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί για να τεκμηριώσει την άποψή του
• τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση του προβλήματος κ.ά.
• να διακρίνει σε ένα κείμενο το καίριο και το ουσιώδες από τη λεπτομέρεια και το επουσιώδες.

β) Όσον αφορά την οργάνωση / δομή ενός κειμένου επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

• να εντοπίζει τα βασικά μέρη (πρόλογο, κύριο μέρος, επίλογο) ενός κειμένου
• να χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες
• να αναγνωρίζει τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται η συνεκτικότητα και η συνοχή ενός κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις, φράσεις κ.ά.)
• να επισημαίνει τους τρόπους με τους οποίους οργανώνονται οι παράγραφοι π.χ. με αιτιολόγηση, με σύγκριση και αντίθεση, με ορισμό, με διαίρεση, με παράδειγμα κ.ά.
• να διακρίνει την οργάνωση/δομή ενός κειμένου (λογική ή συνειρμική οργάνωση, παραγωγική ή επαγωγική συλλογιστική πορεία κ.ά.).

γ) Όσον αφορά τη γλώσσα ενός κειμένου (λεξιλόγιο, στίξη, μορφοσυντακτικά φαινόμενα, γλωσσικές ποικιλίες, λειτουργίες της γλώσσας, ύφος κ.ά.) επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

• να εντοπίζει και να αιτιολογεί επιλογές του πομπού οι οποίες αφορούν τη χρήση:

-     ενεργητικής ή παθητικής φωνής

-     συγκεκριμένου ρηματικού τύπου (προσώπου/χρόνου/έγκλισης)

-     μακροπερίοδου ή μη λόγου

-     παρατακτικού ή υποτακτικού λόγου

-     ρηματικών ή ονοματικών συνόλων

-     αναφορικής ή ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας

-     των σημείων της στίξης

-     λόγιων ή λαϊκών λέξεων, ειδικού λεξιλογίου, όρων κ.ά.

• να αιτιολογεί την ορθογραφία λέξεων
• να ερμηνεύει λέξεις
• να αξιολογεί την ακρίβεια και τη σαφήνεια του λεξιλογίου
• να βρίσκει συνώνυμα, αντώνυμα, ομόρριζα, να αντικαθιστά λέξεις ή φράσεις του κειμένου με άλλες, να σχηματίζει με ορισμένες λέξεις φράσεις ή περιόδους λόγου κ.ά.
• να χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή περίσταση (σκοπό, δέκτη, είδος λόγου κ.ά.).

2. 2. Ο μαθητής - με βάση συγκεκριμένο κείμενο -παράγει γραπτό κείμενο. Συγκεκριμένα, επιδιώκεται ο μαθητής να είναι σε θέση:

• ναπυκνώνει ένα κείμενο, να κάνει την περίληψή του
• να δίνειτίτλο στο κείμενο ή πλαγιότιτλους σε παραγράφους/νοηματικές ενότητες ενός κειμένου
• να οργανώνει τοδιάγραμμα του κειμένου
• νααναπτύσσει ένα κειμενικό απόσπασμα (μια φράση ή ένα επιχείρημα του κειμενογράφου)
• ναανασκευάζει τα επιχειρήματα του κειμενογράφου και να αναπτύσσει την αντίθετη άποψη
• ναμετασχηματίζει ένα κείμενο π.χ. από ένα επίπεδο ύφους σε άλλο κ.ά.

ΙΙ. ΓΡΑΦΩ

Ο μαθητής παράγει κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, το θέμα του οποίου σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με οικείους θεματικούς κύκλους από τη γλωσσική διδασκαλία.

Από τα διάφορα είδη γραπτού λόγου δίνεται έμφαση στην παραγωγή κριτικού–αποφαντικού λόγου, δηλαδή στην παραγωγή κειμένου στο οποίο κυριαρχούν η πειθώ, η λογική οργάνωση, η αναφορική λειτουργία της γλώσσας, π.χ. άρθρου, επιστολής, γραπτής εισήγησης κ.ά.

Στο πλαίσιο της παραγωγής κειμένου θα πρέπει να επιδιώκεται από τον μαθητή:

Α. Ως προς το περιεχόμενο του κειμένου

• η συνάφεια των εκτιθέμενων σκέψεων με τα ζητούμενα του θέματος
• η επαρκής τεκμηρίωση των σκέψεών του με την παράθεση κατάλληλων επιχειρημάτων
• η ανάπτυξη όλων των θεματικών κέντρων
• η πρωτοτυπία των ιδεών
• ο βαθμός επίτευξης του στόχου που επιδιώκεται με το παραγόμενο κείμενο κ.ά.

Β. Ως προς την έκφραση/μορφή του κειμένου

• η σαφής και ακριβής διατύπωση
• ο λεκτικός και εκφραστικός πλούτος
• η επιλογή της κατάλληλης γλωσσικής ποικιλίας ανάλογα με το είδος του κειμένου
• η τήρηση των μορφοσυντακτικών κανόνων
• η ορθογραφία και η σωστή χρήση των σημείων στίξης κ.ά.

Γ. Ως προς τη δομή/διάρθρωση του κειμένου

• η λογική αλληλουχία των νοημάτων
• η συνοχή του κειμένου (ομαλή σύνδεση προτάσεων, παραγράφων και ευρύτερων μερών του κειμένου)
• η ένταξη του κειμένου στο ζητούμενο επικοινωνιακό πλαίσιο κ.ά.